Lazer ameliyatlarının karanlık yüzü
Son yıllarda adını internet reklamlarında, bilboardlarda, televizyonun sabah kuşağında sık sık duyduğumuz, gözümüze sokulan, sağlığın nasıl ticarete döndüğünü apaçık gözler önüne seren göz çizdirme ameliyatı reklamları insanlara asla gerçekleşmeyecek vaatlerde bulunuyor. Sağlığın ticareti olmaz. Ne hastalar müşteri ne de doktorlar tüccardır.Beyninin bir köşesinde lasik olmalısın diyen bir ses duyduğunu biliyorum. Merak etme, bu sesi hepimiz lasik olmasa da başka şekillerde duyuyoruz. Çünkü bu teknolojiler karşı konulmaz, davetkar bir biçimde bize devrim gibi sunulup empoze ediliyor. Aynı zamanda bu işlemler etik ve yasal olmamasına rağmen bize “kartal gözü, gözlükten kurtulma, gözlüğünüzü atın” diyerek her yerde reklamını yapıp insanların bilgisizliği istismar ediliyor. Bu şekilde büyülenmiş birine bu aşamadan sonra siz hangi lasik komplikasyonundan bahsederseniz bahsedin sizi dinlemiyor. Artık onun tek beklentisi kartal gibi görmek ve gözlükten kurtulmaktır. Bu bilim dışı ve etik olmayan reklamlar insan sağlığı açısından beni korkutuyor.
LASIK nedir?
Korneanın en üst bölümünde epitel adını verdiğimiz, kalınlığı yaklaşık 50 mikron olan ve kendini yenilediği için lazer öncesinde kaldırılması gereken bir tabaka mevcuttur. Lasik yönteminde mikrokeratom adı verilen cihazlar kullanılarak korneadan 120–130 mikron kalınlığındaki bir tabaka kaldırılıyor. Bu cihazlar daha ince ayarlandıklarında korneayı parçalıyor ve zarar veriyor. Yani lasik uygulanırken epitelin altındaki 70–80 mikron kalınlığında bir parça istenilmediği halde kaldırılmakta ve bu işlem sırasında korneadaki duyu sinirlerinin çok büyük bir kısmı da kesilmektedir diyor Prof. Dr. Bilgihan bey. Gözün önündeki saydam tabaka olan korneadan kaldırılan bu parça yani flep yıllar geçse de birbirine kaynamaz. Çünkü iki yanık yüzey birbirine nasıl kaynasın?
Lazer ameliyatları hep son teknoloji (!)
Muhtemelen araştırma içerisindesin ve göz çizdirme ameliyatlarının gizlenen karanlık yüzü ile karşılaşmadan şükürler olsun ki bu yazıya denk geldin. Çünkü ben bu işi yapmıyorum. Ancak göz ilgi alanım. Optisyenim. Kim ne derse desin görme kusurlarının düzeltilmesinde gözlüğün en uygun, ucuz, hiçbir yan etkisi olmayan tek optik sağlık gereci olduğunu sana anlatacağım. Çoğu kişi polis-subay olmak için kendini buna mecbur hissediyor. Gençlik hevesi. Peki sonrası? Lazer teknolojileri bugün size harika olarak süslense de yarın ömrünü tamamlayıp bir tıp felaketine dönüşebiliyor. Geçmişte ve günümüzde maalesef bu acıları çeken insanları görüyoruz. Önceki yıl bize devrim olarak sunulan teknolojiler bu yıl ilkel kalabiliyor. Ya da senelerdir var olan yöntemin adını süsleyerek bize No Touch Lazer olarak sunabiliyorlar.
Net görmek mükemmel görmek değildir
Tıpta hiçbir zaman %100 diye bir kavram yoktur. İsmini veremediğim bazı hastaneler müşteri çekmek, özür diliyorum hasta çekebilmek adına hastanemizin %99 başarı istatistiği var diyorlar. Diğer %1’in içine girdiğinizde aslında söylenen hiçbir şeyin doğru olmadığını o zaman anlıyorsunuz ve ne yazık ki artık telafisi olmuyor.
Bu yazıya denk geldiysen muhtemelen birçok göz hekiminden veya etraftan duyduğun şeyler kafanı karıştırmış, lazere dair tüm yöntemler ve bu işi yapan doktorların pazarlama kaygısından dolayı objektif yaklaşılmadığını düşünüyorsun.
Göz çizdirme ameliyatı olan kişilerin neredeyse tüm deneyim videolarını izledim. Hepsi lazer ameliyat olduktan hemen sonra bu videoları çekiyor ve “evet mükemmel kesinlikle siz de olun” diye tavsiye veriyor. Bunların çoğunun göz hastaneleriyle anlaşmalı youtuberlar olduklarını söylememe gerek yok sanırım. Ancak aradan 3–5 yıl geçtikten sonra deneyimlerini paylaşan pek çok kişi daha önce olmayan aşırı ışık hassasiyeti, kamaşma ve göz kuruluğu şikayetlerini dile getiriyorlar. Aynı zamanda 1–2 sene geçtikten sonra 0.75–1.00 derece gibi numaraların tekrar geri gelmesi de büyük bir olasılık. Mağazalarımıza lazer operasyonu geçirip gözlük almayan gelen birçok kişi gösterebilirim size. Birçok videoda da “1.00 derece olmuş göz numaralarım ama gözlük kullanmadan idare edebiliyorum, ihtiyacını hissetmiyorum” diyor. Açık konuşmak gerekirse benim numaralarım 1.25 ve bunları çıkardığımda mükemmel göremiyorum ve bu beni rahatsız ediyor. Hayatın tüm güzelliklerini görmek varken neden buna razı olayım. Ayrıca net görmek ile mükemmel görmek aynı şey değildir.
Göz lazer komplikasyonları nelerdir?
Göz çizdirme operasyonları sağlam, saydam ve şeffaf göze uygulanan geri dönüşümü olmayan estetik cerrahi yöntemidir. Bir çift gözünüz var ve bu gözlerle kumar oynamadan önce tercihinizi gözden geçirin.
Diğer riskler olarak ameliyatın ilk aşamasında hazırlanan flep’e dair komplikasyonlar gelişebilir. Bunlar flep’in kopması ve kaybı, çok küçük veya çok ince flep oluşması, flep’te kırışma, epitel hücrelerinin fler altına girip çoğalması, korneada ilerleyici dikleşme ve dejenerasyon yani ektazi olabilir. Bu ameliyatların en büyük komplikasyonu ektazi ve epitel yürümesidir.
Gözün kırılma kusurlarına bağlı olarak lazer cerrahisiyle düzeltilmesi işlemi son yılların en tartışmalı konusu. Bu işlem sağlık bakanlığına göre kişinin isteğine bağlı estetik/kozmetik cerrahidir ve sağlık açısından yapılma zorunluluğu yoktur diyor.
LASIK ameliyatı, kuru gözü daha kötü duruma getirebilir. Bazen de kuru gözdeki kötüleşme kalıcı hale gelir ve gözyaşı tıkacı ve devamı suni göz yaşı kullanımı türü kuru göz tedavileri gerekebilir. Kortizonlu damlaların ameliyat sonrası kullanımı çok nadir de olarak katarakta yol açabilir. Kimse size net görüşü garanti edemez. Bu dönemde gözler travmaya karşın duyarlı hale gelirler. Bu cerrahiler hayat boyu gözlükten kurtulmak anlamına gelmez. Dolayısıyla 40 yaş sonrası yakın gözlüğü kullanmanız zaten kaçınılmazdır. Bazı durumlarda gözlük ya da kontak lens kullanımı yararsız ya da imkansız olabilir. Bu tarz durumlarda ilave cerrahiler hatta kornea nakli ameliyatları gerekebilir. En dikkatli ve iyi yapılan cerrahiye rağmen komplikasyonlar ve yan etkiler ortaya çıkabilir. Görmeniz şu andakinden kötü bir düzeye inebilir ve gözlük veya kontak lensler ile ameliyat öncesi düzeye düzeltilemeyebilir. Lazer cihazı düzgün çalışmayabilir. Bu durum görme kaybına yol açabilir. Korneadan çıkarılacak flep aşamasında oluşabilecek problemler kalıcı görme azlığı oluşturabilir. Şiddetli enfeksiyonlar antibiyotikler ile başarılı tedavi edilse bile kısmen kornea bulanıklığına yol açabilir ve bunlar sonrasında düzeltilemeyebilir. Nadir ve ciddi olarak kornea incelmesi yani az önce dediğimiz ektazi, retina dekolmanı, göz önünde uçuşan sinekler, kanama, damar tıkanıklığı, katarakt oluşması yaratabilir. İşlem sonrası dönemde gözünüzde numara kalabilir veya numarada geri dönüş olabilir. Görme kalitesinde zaman zaman azalma, ışığa ve parlamaya karşı hassasiyet, görme keskinliğinde değişiklikler olmakla beraber bunlar kalıcı da olabilir.
Bunlar önemli olarak gördüğüm komplikasyonlardan yalnızca bazıları. Özetlemek ve sadeleştirmek gerekirse, yeni gözlük numara oluşması önemli sorundur. Hasta ufak gözlük numarasını takmak istemez ama numara ilerledikçe gözlük veya lens takmak zorunda kalır. Dokular da yaşlanır ama hücreler yenilenir. Yaş ilerledikçe yenilenme gücü de azalır. Lazer yapılan gözün ön merceği zavallı durumdadır. Çünkü damar yoktur. Kaldırılan flep yeterince yapışmadığı için orada emanet gibi durmaktadır. Flep kesilirsen yırtılabilir yanlış ince kalın kesilebilir. Flep yatırılırken kırışabilir, zedelenebilir, yırtılabilir, katlanabilir, merkezlenmeyebilir. Sonrasında sararabilir, yapısı bozulabilir veya kuruyabilir. Ve tam olarak kaynamadığı için göze çarpmalar sorun çıkarabilir. Flep yerinden ayrılabilir, bütünlüğü bozulabilir. Yaş geçtikçe göz de yaşlanır ve hastalıklar oluşur. Romatizma göze vurur. Göz yaşı bezi yaşlandıkça üretimi azalır. Katarakt veya glokom 40 yaşından sonra ortaya çıkabilir. Lazer olmuş bir gözde bunların yönetimi oldukça sıkıntılıdır.
Bilgi eksikliği suistimal ediliyor
Bizler çağdaş insanlarız ve çağdaş olmak teknolojiyi kullanmayı gerektirir. Teknoloji hayatımın büyük bir kısmını kaplıyor ve biz optisyenler olarak ihtiyaç dahilinde lazer cerrahisine değil, etik dışı pazarlama uygulamalarına ve insanların bu konudaki bilgi eksikliğinin istismar edilip cesaretlendirerek cerrahiye yönlendirilmesine karşı olduğumuzun altını çizmek istiyorum. İsmini veremediğim ama saygı duyduğum bir göz hekimi lazer operasyonları için “yeniliğe evet ama maceraya hayır“ diyor. Lazer ameliyatlarının 1.5 derecelere kadar düşmüş olması beni korkutuyor.
Uzun vadede şikayetlere göz atın
Şikayetvar gibi sitelere girip birçok hastaneye ait lazer operasyonları konusundaki şikayetleri birinci ağızdan okumanızı da tavsiye ediyorum. En azından bu kararı almadan önce tekrar sorgulamanızı sağlayacaktır. Ekşi Sözlük’te de ufak bir araştırma yaparsanız uzun vadede problem yaşayan birçok kişiye denk gelebilirsiniz. Böyle bir operasyonlarda bu kadar şikayetin olması sizi de düşündürmüyor mu? Her şey mükemmel gitse dahi özellikle gece görüşünde ve gündüzleri ışık kamaşmalarından ve hassasiyetinden şikayet etmektedir. Temel amacı gözlüğü atıp kartal gözü vaat eden bu sistemin tamamen yersiz propaganda olduğunu bilmek lazım. Tekrar söylediğim gibi ne hastalar müşteri, ne de doktorlar tüccardır.